Ontstaan Van Teyens Fundatie

Minvermogende, ongehuwde vrouwen of weduwen van 50 jaar of ouder, kregen in het Fundatiehuis huisvesting en een jaarlijkse uitkering in geld aangeboden. Voorwaarde: de vrouwen moesten lid zijn van de protestantse kerk, zich goed gedragen en tenminste twee jaar in Beetsterzwaag gewoond hebben. Dit werd bekostigd uit de opbrengsten van pacht-boerderijen die eigendom waren van de Van Teyens Fundatie. Er trekken zes vrouwen in het Fundatiehuis. 

In de statuten van de Van Teyens Fundatie staat destijds het volgende vermeld:

‘’In Beetsterzwaag zal een gebouw worden opgericht met de naam Van Teyens Fundatie, waar zes vrouwen mogen wonen, die zelf niet in hun onderhoud kunnen voorzien. Elke vrouw, een weduwe of ongetrouwd, waaraan een kamer is gegeven, mag gebruik maken van de waskamer, de droog- en bergzolder. Elke week ontvangt ze één gulden en vijfenzeventig cent (dat is nu € 0,79). Elk jaar krijgt ze 4500 korte turven (om de kachel mee te stoken), 10 manden woud- of zandaardappelen en 5 pond rundvet. Als ze ziek mocht worden krijgt ze 10 gulden om de dokter te kunnen betalen. En als ze sterft hoeft ze de kosten van de begrafenis en het graf ook niet te betalen.’’

De stichting groeit en in 1859 zitten er in het bestuur van de Van Teyens Fundatie drie regenten, twee regentessen, de burgemeester en de predikant van de kerkgemeente.

De jaren die volgen wordt het Fundatiehuis meerdere keren uitgebreid, opgeknapt en gemoderniseerd. Er is uiteindelijk zelfs plek voor 11 vrouwen. Totdat het aantal bewoonsters in 1984 door de komst van de AOW en de (modernere) bejaardentehuizen terugloopt. Op het wonen in het Fundatiehuis heerst vanaf dan een stigma waardoor het niet meer populair is. 

Het College van Regenten zoekt naar een ander doel voor de Van Teyens Fundatie. In 2002 krijgen de laatste twee bewoonsters een andere woonplek en daarmee krijgt het Fundatiehuis een andere bestemming. De groepspraktijk van de huisartsen van Beetsterzwaag neemt zijn intrek in het Fundatiehuis.

In 2016 vindt er opnieuw een statutenwijziging plaats. De stichting richt zich nu op de hele gemeente Opsterland in plaats van alleen Beetsterzwaag. Anno 2018 is de Van Teyens Fundatie een moderne stichting en wordt er met het geld, dat in de 17de tot en met de 19de eeuw verdiend is, goed werk gedaan. Het doel van de Van Teyens Fundatie zoals deze nu bestaat is het in stand houden van de bezittingen, het Fundatiehuis en de familiegraven om vervolgens de inkomsten die hieruit ontstaan te besteden aan initiatieven (op het gebied van zorg, welzijn/maatschappij, cultuur, natuur/landschap & milieu) waarvan het effect een maatschappelijk belang voor de inwoners van de gemeente Opsterland heeft.
           

* In opdracht van het College van Regenten heeft Archiefservice Fryslân te Heerenveen in 2018 het archief van de Van Teyens Fundatie geïnventariseerd. Het oudste stuk in dit archief is een pachtcontract uit 1695. Vanaf 2012 worden alle archiefstukken gedigitaliseerd opgeslagen door de administrateur van de Van Teyens Fundatie. Het archief is overgedragen aan de gemeente Opsterland. Daar kun je de originele documenten in zien. Via deze link kun je de inhoud van het archief bekijken.